Historia

Zalążki ratownictwa wodnego w Sosnowcu

Wodne Ochotnicze Pogotowie Ratunkowe w oficjalnej formie zostało powołane do istnienia w 1962 roku. Już 5 lat później stowarzyszenie uzyskało osobowość prawną i stało się jednostką podlegającą pod MSW. Jednak historia ratownictwa na wielu obszarach Polski, w tym w Sosnowcu, miała swoje początki zdecydowanie wcześniej. Powojenny Sosnowiec dysponował wówczas sporą ilością miejsc, na których odbywała się rekreacja wodna. Nie były to jednak w tamtym czasie obszary jakkolwiek strzeżone, a wszelka aktywność w ich obrębie odbywała się „na dziko”. W sosnowieckich dzielnicach takich, jak Pogoń, Sielec czy Dańdówka znajdowały się stawy, nad którymi mieszkańcy chętnie spędzali wolny czas. Prowizoryczne kąpieliska istniały również na dwóch największych rzekach Zagłębia, mianowicie na Czarnej Przemszy oraz Brynicy. Oprócz tego w Sosnowcu znajdowały się małe zbiorniki wodne ulokowane w wyrobiskach poprzemysłowych. Choć nie istnieją żadne dokumenty, w których można by było doszukać się danych statystycznych związanych z utonięciami w tamtym okresie, faktem jest, że w Sosnowcu każdego roku dochodziło do poważnych incydentów na wodzie, w tym wypadków śmiertelnych.

Z początkiem lat 50-tych Sosnowiczanie zaangażowani w działalność sportową i rekreacyjną podejmowali próby tworzenia pierwszych struktur nawiązujących do współczesnych oddziałów WOPR, jak również szkół pływania. Zadaniem tych niewielkich organizacji było prowadzenie profilaktyki polegającej na organizowaniu nauki pływania, a także uświadamianiu mieszkańców o niebezpieczeństwach, jakie niesie dla nich kąpiel w nieprzygotowanych do tego akwenach, czy ciekach wodnych.

W latach 60-tych prężnie rozwijała się miejska infrastruktura Sosnowca, w tym obiekty sportowe i rekreacyjne. W mieście pojawiły się przyszkolne pływalnie, a także obiekty tego typu ulokowane przy hotelach robotniczych. W tym okresie na popularnych do dziś Stawikach powstała wypożyczalnia sprzętu pływackiego. Przyjęto wówczas zasadę, że z wypożyczalni mogą korzystać wyłącznie osoby umiejące pływać. Nauka pływania stała się istotnym elementem funkcjonowania sosnowieckich obiektów rekreacji wodnej. Co ważne, w roku 1960 pod okiem wywodzących się z Akademii Wychowania Fizycznego Jerzego Wudczewskiego i Janusza Trzaskalskiego odbył się kurs instruktorów nauki pływania. Skierowany był on przede wszystkim do nauczycieli szkół podstawowych, ale udział w nim wzięły m.in. wychowawczynie z sosnowieckich przedszkoli oraz docelowi instruktorzy sekcji pływackich. Należy w tym miejscu wspomnieć również o sekcji pływackiej KS Hutnik prowadzonej przez Andrzeja Królika. To właśnie pływacy Hutnika stali się w niedalekiej przyszłości narybkiem sosnowieckiego ratownictwa.

W roku 1962 zarząd Miejskiego Komitetu Kultury Fizycznej i Turystyki w Sosnowcu podjął decyzję o powołaniu Miejskiego Komitetu Upowszechniania Pływania. Był to dla miasta krok milowy prowadzący do uporządkowania kwestii związanych z organizacją nauki pływania i profilaktyką bezpieczeństwa na obszarach wodnych w Sosnowcu. Na czele MKUP stanął wspomniany wcześniej Jerzy Wudczewski. Działacz ten stał się jednocześnie protagonistą budowy struktur drużyny Wodnego Ochotniczego Pogotowia Ratunkowego w Sosnowcu. Członkowie drużyny mieli docelowo współpracować z gestorami miejskich pływalni i kąpielisk. Ich działalność opierała się przede wszystkim na pomocy w przygotowaniu obiektów i obszarów rekreacji wodnej do ich bezpiecznego funkcjonowania. Już rok później drużyna WOPR Sosnowiec dysponowała 11 ratownikami II klasy, którzy mieli na swoim koncie setki przepracowanych godzin społecznych. Przyczynili się oni w ten sposób do realizacji zajęć nauki pływania dla blisko 2000 mieszkańców Zagłębia Dąbrowskiego. W kolejnych latach stopniowo przybywało zarówno ratowników, jak i kursantów korzystających z organizowanych na pływalniach zajęć. Zasoby ludzkie miejskiej drużyny ratowników pozwoliły na prowadzenie co raz szerszych kampanii profilaktycznych na rzecz mieszkańców. Organizowano w tym celu m.in. pokazy ratownicze czy otwarte zawody pływackie. Działalność drużyny do 1968 roku przyczyniła się do poprawy bezpieczeństwa na miejskich obiektach rekreacji wodnej, a struktury WOPR Sosnowiec liczyły sobie już blisko 50 członków. Wśród nich znaleźli się m.in. Lidia Kilian oraz Wiesław Burzawa, którzy w przyszłości mieli pełnić funkcje prezesów sosnowieckiego WOPR.

Narodziny Oddziału Miejskiego WOPR Sosnowiec

20.10.1969 roku to data, którą należy uznać za oficjalny dzień narodzin Oddziału Miejskiego WOPR Sosnowiec. Stało się tak za sprawą organizacji I Miejskiego Zjazdu WOPR. Na stanowisko pierwszej w historii prezes oddziału wybrana została Lida Kilian. Ponadto w pionierskim zarządzie znaleźli się również Adam Boracz, Mieczysław Baran i Antoni Starczewski.

W latach 70-tych WOPR Sosnowiec poszerzał swoje szeregi organizując kolejne kursy ratownicze i szkoląc nowych kandydatów na stopnie ratownicze. Jednak po kilku latach działalności zaczęły się problemy natury organizacyjnej. Przyczyniły się one do znaczącego spadku zainteresowania działalnością ratownictwa w obszarze działalności sosnowieckiego WOPR. Funkcjonowanie oddziału ograniczyło się do prowadzenia zajęć z zakresu nauki pływania i zabezpieczania zagłębiowskich kąpielisk. Mimo trudnego okresu sosnowieccy ratownicy zaczęli odnosić pierwsze sukcesy w zawodach ratowniczych organizowanych w różnych regionach Polski.

W latach 80-tych na stanowisko prezesa wróciła Lidia Kilian, która cieszyła się dużym zaufaniem wśród członków oddziału. Jej działalność przyczyniła się w istotny sposób do unormowania działalności oddziału. WOPR Sosnowiec doczekał się wreszcie swojego lokalu biurowego na terenie miasta. W ciągu 5 lat (między 1981 a 1986 rokiem) WOPR Sosnowiec zasiliło ponad 500 członków pochodzących z dziecięcych i młodzieżowych sekcji pływackich. Najlepsi z nich brali udział w wewnętrznych, następnie wojewódzkich zawodach dla ratowników. Była to jedna z najbardziej owocnych dekad w historii sosnowieckiego ratownictwa. Oddział przeprowadził ponad 20 kursów na stopień młodszego ratownika. Szkolono regularnie także ratowników wodnych, płetwonurków oraz sterników motorowodnych.

Międzynarodowe starty ratowników z Sosnowca

Lata 90-te przyniosły kolejne zmiany w działalności oddziału. Działem szkoleniowym zajęli się Krzysztof Skóra oraz Michał Zaprzałka, późniejsi prezesi sosnowieckiego WOPR. Ich działalność w strukturach WOPR przyczyniła się również do rozwoju oddziału wojewódzkiego. W ramach współpracy z miastem odbywały się szkolenia i zajęcia profilaktyczne zarówno dla młodzieży szkolnej, jak i dla pracowników miejskich służb takich, jak np. Straż Miejska. Rozwijały się nowe drużyny i sekcje pływackie oraz ratownicze, z których wywodzili się późniejsi uczestnicy ogólnopolskich, jak i międzynarodowych zawodów ratowniczych. W latach 90-tych działalnością szkoleniową zajmowali się również Henryk Janus, który szkolił nowych ratowników oddziału oraz Waldemar Lelito, który zajął się przygotowaniem uczestników sekcji sportowej WOPR Sosnowiec. To pod jego wodzą powstała najlepsza drużyna sportowa w historii oddziału, w której skład wchodzili Beta Foltyńska, Aneta Owczarek, Tomasz Burtan, Arkadiusz Chalecki, Henryk Janus, Sebastian Bielski czy Rafał Kurowski. W latach 90-tych rozwinęły się również sosnowieckie kluby pływackie. Z inicjatywy wieloletniego ratownika i jednego z protagonistów i prezesów sosnowieckiego WOPR Wiesława Burzawy powstał odnoszący znaczące w skali krajowej sukcesy klub pływacki UKS Huragan. W Sosnowcu działał również MUKS Dorado, który zakończył działalność krótko po śmierci jego właściciela Leszka Czarneckiego. Oprócz działalności Huraganu do sukcesów pochodzących z Sosnowca pływaków przyczyniła się sekcja pływacka Górnika Sosnowiec prowadzona przez Eugeniusza Zandeckiego.

Sosnowieccy ratownicy brali czynny udział w działaniach prowadzonych podczas tzw. „powodzi stulecia” w 1997. Woprowcy z Zagłębia pomagali dotkniętym klęską żywiołową mieszkańcom wschodniego Sosnowca, jak również byli delegowani do pobliskich miejscowości w powiatach bieruńsko-lędzińskim i chrzanowskim.

Po bogatych w sukcesy latach 90-tych, mniej więcej od roku 2000 działalność sosnowieckiego WOPR ograniczyła się do organizacji kursów ratowniczych oraz dyżurów ratowników na miejskich pływalniach i kąpieliskach. Nienajlepiej funkcjonowało zaplecze sportowe, co finalnie wpłynęło na brak wyników w zawodach krajowych. Po 2005 roku zaczęły się poważne problemy finansowe i lokalowe. Nie najlepiej miała się również współpraca z władzami miejskimi i organizacjami pozarządowymi działającymi na terenie Sosnowca. Zarządzający od 2002 roku sosnowieckim WOPR Waldemar Lelito został wybrany ponownie na prezesa w roku 2007, ale w wyniku ujawnionych przez Zarząd Wojewódzki nieprawidłowości w prowadzonej dokumentacji, został odsunięty od stanowiska. W 2009 roku decyzją Śląskiego WOPR, w Sosnowcu wprowadzono zarządzanie komisaryczne, które trwało do kolejnych wyborów w roku 2012. Te nie cieszyły się już dużym zainteresowaniem członków sosnowieckiego WOPR, których liczba dramatycznie zmalała. Ostatnim pozytywnym akcentem działalności oddziału była sekcja sportowa zbudowana ze zdolnych wychowanków sosnowieckich klubów sportowych. Udało im się z sukcesami wystartować w krajowych i międzynarodowych zwodach pływackich dla ratowników. Wśród nich należy wymienić takich zawodników, jak Arkadiusz Kula, Bartosz Nowak, Paulina Szula, Patryk Rejchert, Kornelia Lebiedzka, Jakub Jasiński, Anna Alencynowicz czy Sabina Adamczyk.

Likwidacja oddziału i owocna reaktywacja drużyny po kilku latach przerwy.

W następnych latach, na podstawie wyników szeregu kontroli przeprowadzonych przez Śląskie WOPR i ujawnionych nieprawidłowościach statutowych, Zarząd Wojewódzki podjął decyzję o wykreśleniu Oddziału Miejskiego WOPR Sosnowiec ze swoich struktur, co przyczyniło się do zakończenia tego etapu działalności sosnowieckiego ratownictwa trwającej od 1969 roku.

Ratownicy z Sosnowca, którzy chcieli kontynuować swoją działalność zostali pozbawieni swojej macierzystej jednostki i zostali zmuszeni do szukania przynależności w innych oddziałach i drużynach. Największa grupa ratowników wywodzących się z sosnowieckiego WOPR pełniła dyżur na pływalni krytej przy ul. Żeromskiego w Sosnowcu w ramach pracy etatowej w sosnowieckim MOSiR. Wpadli oni na pomysł, by reaktywować WOPR Sosnowiec. Tym razem nie w formie oddziału miejskiego a drużyny, która miała zostać stworzona od „zera” z czystą kartą, bez jakiegokolwiek związku z działającym w ostatnich latach zarządem OM WOPR Sosnowiec. Przedstawiciele ratowników z Sosnowca odbyli w tym celu szereg rozmów z przedstawicielami Zarządu Śląskiego WOPR. W 2018 roku strony zawarły porozumienie, w wyniku którego powołano na nowo Drużynę WOPR Sosnowiec, na czele której stanął Piotr Lis. W skład Rady Drużyny weszli również dwaj pozostali inicjatorzy reaktywacji sosnowieckiego WOPR, Wojciech Ościłowicz oraz Bartosz Andrzejewski.

Dzięki wsparciu prezesa WOPR z Dąbrowy Górniczej Andrzeja Latosika przeprowadzono wkrótce pierwsze kursy na stopień Młodszego Ratownika, jak również Ratownika WOPR. Drużyna zaczęła odradzać się w ekspresowym tempie. Do WOPR Sosnowiec wrócili również ratownicy, którzy byli związani z drużyną w przeszłości. Obok działalności szkoleniowej, sosnowieccy ratownicy zaangażowali się prężnie w działalności profilaktyczną na terenie miasta, w tym odbudowę współpracy z organizacjami pozarządowymi, jak również szkołami i przedszkolami w Sosnowcu. W roku 2019 zorganizowano też uroczyste spotkanie w ramach 50-lecia WOPR Sosnowiec. Wydarzenie miało charakter symboliczny, gdyż podczas obchodów w jednym miejscu spotkali się ratownicy, którzy stanowili o sile oddziału w latach 80-tych i 90-tych oraz młodzi ratownicy, którzy ukończyli pierwszy po reaktywacji kurs.

Sukcesy młodych adeptów ratownictwa z Sosnowca

W ramach działalności drużyny powołana została Młodzieżowa Sekcja Ratownicza Krokodyle WOPR Sosnowiec prowadzona przez Piotra Lisa. Sekcja zyskała dużą popularność ze względu na swój wyjątkowy charakter. Jest to bowiem pierwsza w ponad 50-letniej historii drużyny sekcja dla dzieci niebędących jeszcze członkami WOPR, ale poznającymi w trakcie zajęć tajniki ratownictwa wodnego. Niedługo później Krokodyle włączyły się do startów w potyczkach młodzieżowych sekcji rywalizujących w województwie śląskim. Młodzież z Sosnowca szybko zaczęła liczyć się w stawce zdobywając wkrótce pierwsze trofea.

W ostatnich latach powołano również sekcję ratownictwa sportowego. W tym przypadku również nie trzeba było długo czekać na pierwsze sukcesy. Podczas Otwartych Mistrzostw Polski Południowej w Ratownictwie Wodnym zorganizowanych w 2022 roku w Dąbrowie Górniczej, reprezentanci WOPR Sosnowiec wywalczyli 3 miejsce.

W tym samym roku, we współpracy z Drużyną WOPR Przeczyce przeprowadzono pierwszy od wielu lat kurs na patent sternika motorowodnego. Ponadto ratownicy z Sosnowca zabezpieczali regaty organizowane przez Klub Żeglarski Zagłębie na akwenie Przeczyckim. Aktualnie współpraca między drużynami jest kontynuowana, a jej owocem w najbliższej przeszłości będzie powstanie pierwszej od wielu lat bazy szkoleniowej sosnowieckiego WOPR ulokowanej nad otwartym akwenem.

Z końcem roku 2022 w Sosnowcu odbył się zjazd sprawozdawczo-wyborczy, gdzie w obecności członków WOPR Sosnowiec i Prezesa Śląskiego WOPR, na kierownika drużyny wybrano ponownie Piotra Lisa. Do końca 2022 roku drużyna WOPR Sosnowiec liczy blisko 200 członków.

W roku 2023 na mocy porozumienia i zacieśnienia współpracy z drużyną WOPR Przeczyce sosnowieccy doczekali się swojej bazy nad zalewem Przeczyckim. Na terenie bazy rozwija się m.in. sosnowiecka infrastruktura pełniąca funkcje zaplecza sprzętowego i ośrodka szkoleniowego.

Również w roku 2023 po wielu latach reaktywowano Sekcję Motorowodną WOPR Sosnowiec.